Konopie i jaskra

[Macky]

Cytat

 

Jaskra to schorzenie dotykające nerwu wzrokowego, prowadzące do trwałego uszkodzenia wzroku, a nieleczone, nawet do ślepoty. Komórki zwojowe siatkówki ulegają stopniowemu wyniszczeniu z nie do końca wyjaśnionych powodów: chorobę wywołują różne, jak dotąd nie w pełni poznane, czynniki genetyczne, dietetyczne i środowiskowe.

 

Wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej

 

Chorobę wiąże się ze wzrostem ciśnienia wewnątrz gałki ocznej (IOP), wywołanym nagromadzeniem się cieczy wodnistej, jednego z dwóch głównych płynów znajdujących się w oku. Jednakże, choć wysokie ciśnienie wewnątrz gałki ocznej jest ważnym czynnikiem ryzyka, u wielu osób cierpiących na powiązane z jaskrą uszkodzenie nerwu wzrokowego utrzymuje się ono na normalnym poziomie.

 

W 1971 r. Hepler et al. donosili w renomowanym czasopiśmie JAMA Ophthalmology, że palenie konopi zmniejsza IOP o 25-30%. Opinie środowiska medycznego pozostają jednak podzielone, a wielu specjalistów poddaje w wątpliwość, czy konopie są skuteczniejszym środkiem niż aktualnie dostępne leki przeciwko jaskrze. Od tamtej pory przeprowadzono różne badania potwierdzające te odkrycia, choć ich wyniki są często uznawane za niewiążące ze względu na zbyt małą próbę badawczą lub inne ograniczenia.

 

Ciecz wodnista i siateczka beleczkowania

Jaskra może mieć różne postacie. Jaskra wrodzona (w której objawy widoczne są od urodzenia lub ujawniają się w dzieciństwie) występuje zaledwie u jednego na 10 tys. noworodków, skutkując ślepotą w około 10% przypadków. Dwa najczęstsze rodzaje jaskry występujące u osób dorosłych — jaskra z otwartym kątem przesączania (OAG) oraz z zamkniętym kątem przesączania (ACG) — dotykają jednej na 200 osób dorosłych do pięćdziesiątego roku życia oraz jedną na dziesięć osób dorosłych w wieku powyżej osiemdziesiątego roku życia.

 

„Kąt przesączania” odnosi się tu do obszaru między rogówką i źrenicą, przez który ciecz wodnista przedostaje się do siateczki beleczkowania, tj. porowatej, gąbczastej tkanki odprowadzającej ciecz do krwiobiegu. Do wzrostu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej związanego z OAG dochodzi, gdy z powodu zwyrodnienia tkanki siateczki przepływ cieczy zmniejsza się. W przypadku ACG, przemieszczenie się źrenicy w kierunku rogówki całkowicie blokuje przepływ cieczy wodnistej, powodując gwałtowne nagromadzenie się cieczy i intensywny ból.

 

Jaskra z otwartym kątem przesączania i jaskra z zamkniętym kątem przesączania

 

OAG jest chorobą przewlekłą, która potrafi rozwijać się latami i która często powoduje poważne uszkodzenie wzroku, w sposób bezbolesny przechodząc do zaawansowanego stadium, zanim stanie się dostrzegalna dla chorego — stany ostre nie występują. Ta odmiana jaskry jest najczęstsza i odpowiada za 74% przypadków w skali światowej oraz 90% w USA.

 

ACG natomiast rozwija się szybko, ale powoduje na tyle dotkliwe objawy, że cierpiące na nią osoby zwracają się o pomoc do lekarza, dzięki czemu często powoduje ona w sumie mniej szkód niż OAG. ACG nieproporcjonalnie częściej dotyka kobiet oraz osób o pochodzeniu wschodnioazjatyckim i afrykańskim: 87% wszystkich przypadków ACG odnotowywanych jest u Azjatów. Uważa się, że dysproporcja ta wynika z tego, że populacje te mają na ogół płytszą komorę tylną oka (w której znajduje się ciecz wodnista).

 

Kontrowersje dotyczące możliwości leczenia jaskry przy pomocy konopi

Mimo że od czasu publikacji Heplera et al. (1971) przeprowadzono szereg badań dotyczących zależności między paleniem konopi a jaskrą, nie udało się osiągnąć konsensusu w tej sprawie ze względu na konieczność uzyskania bardziej wyczerpujących danych. Wyniki istniejących badań są dość niespójne, a pacjenci mają do dyspozycji wiele informacji o wątpliwej wiarygodności. Dr Keith Green, naukowiec z Medical College of Georgia, stwierdził w 1998 r., że leczenie IOP wymagałoby palenia „co najmniej 3300 skrętów rocznie”.

 

Dr Green oparł te szacunki na wynikach wcześniejszych badań, w tym pracy Heplera et al., które wskazywały, że u większości chorych na jaskrę wywołane paleniem konopi zmniejszenie IOP trwało zaledwie trzy godziny. Green założył, że skoro leczenie jaskry wymaga ciągłego obniżania IOP, to potrzebne jest stałe podawanie konopi, aby utrzymać efekt jej działania.

 

Znaczenie sposobu przyjmowania konopi

Tak kontrowersyjna opinia może skłaniać wielu chorych do uznania, że konopie nie są skuteczne w leczeniu jaskry, co niekoniecznie musi być prawdą. Podane szacunki wiążą się z różnymi problemami, z których kilka zostało poruszonych w samym artykule — dotyczącymi na przykład zmiennej zawartości kannabinoidów w liściach konopi, a także metody przyswajania substancji. Jeśli chodzi o tę ostatnią kwestię, o wiele więcej badań poświęcono skutkom palenia liści konopi niż działaniu poszczególnych kannabinoidów, choć przynajmniej THC było badane osobno.

 

O ile negatywne skutki palenia kannabinoidów są kontrowersyjne, to bez wątpienia bardziej problematyczne jest kontrolowanie dawek, a ilość przyswajanych kannabinoidów może znacznie się różnić. Możliwe też, że palenie konopi ma więcej efektów ubocznych niż przyjmowanie ich podjęzykowo, za pomocą waporyzatorów lub innymi alternatywnymi metodami. Ponadto, ilość substancji potrzebna do skutecznego obniżenia IOP, a także czas trwania takiego efektu, mogą być różne w przypadku różnych pacjentów.

 

Natomiast, jak wyraził to sam dr Green, „nie ulega wątpliwości, że palenie marihuany powoduje spadek ciśnienia wewnątrz gałki ocznej (IOP) u 60%–65% użytkowników”. Choć potrzeba bardziej dokładnych badań, aby określić, jak dochodzi do obniżenia IOP, to wiadomo, że konopie mogą być potencjalnie bardzo użyteczne w walce z jaskrą — a biorąc pod uwagę, że choroba ta dotyka ponad 60 milinów ludzi dorosłych na całym świecie, gra jest warta świeczki.

 

Zależność między konopiami a jaskrą wymaga wyjaśnienia

 

 

Mimo istniejących kontrowersji, podjęto kilka badań dotyczących wpływu THC i innych kannabinoidów na wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Przeprowadzone w 1979 r. badanie wykazało, że THC powoduje silniejszy i trwalszy spadek IOP u chorych na jaskrę i nadciśnienie niż u pacjentów z normalnym ciśnieniem. W roku 1981 r. naukowcy przeprowadzili badanie, w którym podane miejscowo w różnych stężeniach THC obniżyło IOP w modelach zwierzęcych, chociaż wyników tych nie udało się powtórzyć u ludzi. Autorzy prowadzonego na królikach badania z 1984 r., w ramach którego przeanalizowano 32 różne kannabinoidy, stwierdzili, że pewne pochodne Δ9- i Δ8-THC aktywniej obniżały IOP niż macierzyste kannabinoidy.

 

Badanie z 2002 r., dotyczące skuteczności podawanych doustnie kapsułek THC oraz palenia konopi, wykazało ogólny spadek IOP przy obu metodach podania, z tym że mała próba 9 osób, na jakiej prowadzono prace, nie pozwoliła uzyskać dokładniejszych wyników. W 2009 r. naukowcy zajęli się badaniem działania Δ9-THC i kannabigerolu u kotów, konkludując, że kannabinoidy znacząco zmniejszają IOP, choć i w tym przypadku wyników tych nie udało się jeszcze powtórzyć u ludzi.

 

Istnieje wyraźny związek między układem endokannabinoidowym a rozwojem jaskry. W miarę poszerzania się naszej wiedzy z pewnością dużo lepiej poznamy tę ważną zależności.