Marihuana od lat jest tematem licznych debat politycznych i społecznych w Europie. Zmieniające się trendy w USA, Kanadzie czy Ameryce Południowej sprawiły, że również europejskie rządy zaczęły analizować potencjał legalizacji konopi – zarówno pod kątem zdrowia publicznego, walki z czarnym rynkiem, jak i korzyści podatkowych. Jak obecnie wygląda sytuacja i które kraje są najbliżej pełnej legalizacji?

Niemcy – największa zmiana w UE

Niemcy to obecnie lider wprowadzania regulacji dotyczących marihuany w Europie. 1 kwietnia 2024 roku wszedł w życie Cannabis Act, na mocy którego:

• osoby powyżej 18. roku życia mogą posiadać do 25 gramów marihuany w miejscach publicznych oraz do 50 gramów w domu,

• możliwa jest uprawa do trzech roślin konopi na własny użytek,

• marihuana została wykreślona z listy substancji zakazanych w kontekście odpowiedzialności karnej.

Od lipca 2024 roku funkcjonują również kluby konopne, w których członkowie mogą wspólnie uprawiać i dzielić się marihuaną w ilościach limitowanych przepisami. Choć sprzedaż komercyjna w sklepach wciąż jest nielegalna, rząd planuje dalsze liberalizacje w tym zakresie, badając wpływ dotychczasowych zmian na zdrowie publiczne i przestępczość.

Holandia – od coffeeshopów do państwowej produkcji

Holandia przez dekady kojarzyła się z coffeeshopami, w których można kupić marihuanę w małych ilościach na własny użytek. Jednak jej produkcja i hurtowa dystrybucja pozostawały w szarej strefie. Dlatego od 2023 roku trwa pilotażowy program legalnej produkcji marihuany pod pełnym nadzorem państwa.

Program obejmuje:

• 10 gmin i ponad 80 coffeeshopów,

• 10 licencjonowanych producentów dostarczających marihuanę o standaryzowanej jakości,

• czteroletni okres pilotażu, którego celem jest ocena wpływu na bezpieczeństwo publiczne, zdrowie oraz rynek przestępczy.

Jeśli wyniki będą pozytywne, Holandia planuje rozszerzyć ten model na cały kraj.

Szwajcaria – pionier komercyjnej legalizacji w Europie

Szwajcaria prowadzi od kilku lat programy pilotażowe, w których uczestniczy około 16 000 osób. Mogą one kupować marihuanę w aptekach lub specjalnych punktach w ramach badań nad wpływem regulowanego rynku na zdrowie publiczne i bezpieczeństwo.

W 2025 roku rząd przyjął projekt ustawy umożliwiający pełnoprawny, komercyjny rynek rekreacyjny do 2026 roku. Dzięki temu Szwajcaria może stać się pierwszym europejskim krajem, który w pełni zalegalizuje marihuanę do celów rekreacyjnych i komercyjnych.

Czechy – w stronę wolności konopnej

W Czechach marihuana była już zdekryminalizowana od lat, ale w 2025 roku rząd przyjął projekt ustawy wprowadzającej pełną legalizację dla dorosłych. Przewiduje się:

• możliwość posiadania do 100 gramów suszu konopi,

• uprawę do trzech roślin na własny użytek dla osób powyżej 21. roku życia,

• brak kar za posiadanie w wyznaczonych limitach.

Nowe prawo ma wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku. Czechy stają się jednym z najbardziej liberalnych państw Europy w kwestii marihuany, a ich model może być wzorem dla innych krajów regionu.

Chorwacja – medyczna marihuana coraz bliżej pacjentów

W Chorwacji posiadanie marihuany jest zdekryminalizowane, co oznacza, że osoby zatrzymane z niewielką ilością na własny użytek otrzymują mandaty, a nie kary więzienia. Od kwietnia 2025 roku Chorwacja dopuściła także:

• uprawę konopi indyjskich do celów medycznych przez licencjonowanych producentów,

• rozwój rynku farmaceutycznego w tym zakresie.

To ważny krok w regionie Bałkanów, gdzie wcześniej dostęp do medycznej marihuany był mocno ograniczony.

Włochy – polityczny chaos i krok wstecz

We Włoszech sytuacja jest złożona. Mimo że aż 60% społeczeństwa popiera legalizację marihuany, w kwietniu 2025 roku rząd wprowadził zakaz sprzedaży kwiatów konopi bogatych w CBD i CBG. Uderzyło to w tysiące firm zajmujących się uprawą i sprzedażą suszu konopnego, co wywołało protesty i pytania o zgodność zakazu z prawem UE. Na razie brak perspektyw na pełną legalizację marihuany rekreacyjnej w tym kraju.

Francja – duże zużycie, mało liberalne prawo

Francja ma najwyższy wskaźnik konsumpcji marihuany w Europie, a mimo to pozostaje krajem o jednych z najbardziej restrykcyjnych przepisów. Obecnie trwają prace nad wdrożeniem ram prawnych dla medycznej marihuany, które powinny wejść w życie w latach 2025–2026. Legalizacja rekreacyjna nie jest na razie przedmiotem prac rządu, mimo rosnącej presji społecznej i medialnej.

A co z legalizacją marihuany w Polsce?

W Polsce marihuana pozostaje nielegalna do celów rekreacyjnych, jednak od 2017 roku obowiązuje prawo zezwalające na jej stosowanie medyczne. Leki na bazie konopi są dostępne na receptę, a ich import i sprzedaż kontrolują specjalistyczne apteki. W ostatnich latach pojawiają się projekty obywatelskie oraz polityczne inicjatywy legalizacji marihuany rekreacyjnej, jednak nie uzyskały one dotąd większości parlamentarnej. Obecnie temat powraca w debacie publicznej, zwłaszcza w kontekście doświadczeń Niemiec i Czech, które mogą mieć wpływ na przyszłe decyzje rządu w Warszawie.

Europa – coraz bliżej końca prohibicji?

Obecnie około 55% mieszkańców Unii Europejskiej popiera legalizację marihuany do celów rekreacyjnych. W krajach takich jak Niemcy, Czechy, Holandia czy Szwajcaria obserwujemy wyraźny trend liberalizacji. Główne argumenty za legalizacją to:

• kontrola jakości i bezpieczeństwa produktu,

• zmniejszenie zysków grup przestępczych,

• wpływy podatkowe do budżetu państwa,

• łatwiejszy dostęp do konopi dla pacjentów i użytkowników dorosłych.

Eksperci prognozują, że najbliższe pięć lat przyniesie kolejne przełomy w polityce konopnej Europy, a liczba krajów z legalną marihuaną będzie rosła, podobnie jak wcześniej w Kanadzie czy w poszczególnych stanach USA.

Podsumowanie

Zmiany w prawie dotyczącym marihuany w Europie postępują dynamicznie. Niemcy i Szwajcaria otwierają drzwi dla legalnych rynków, Czechy szykują własną ustawę, a Holandia testuje państwową produkcję. Z kolei kraje takie jak Włochy czy Francja pozostają w tyle, mimo dużego poparcia społecznego dla legalizacji. Jedno jest pewne – Europa nie zatrzyma już tej rewolucji, a w najbliższych latach marihuana stanie się w wielu krajach legalnym i regulowanym produktem.