Jakiś czas temu trafiłem na informację, że Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) przygląda się sprzedaży internetowej towarów z obszaru „okołonarkotykowego” i że kontrole przesyłek e-commerce są dziś czymś stałym, a nie incydentalnym. Brzmiało jak kolejny internetowy straszak. Aż do momentu, kiedy zacząłem przeglądać oficjalne komunikaty KAS.

I tu zaczęło robić się ciekawie.

Bo z dokumentów i komunikatów wynika jasno: kontrola przesyłek kurierskich i pocztowych jest realna, zorganizowana i systemowa, a na listach ujawnianych towarów pojawiają się nawet „grzyby halucynogenne”.

To sprawia, że klienci sklepów, które łączą w ofercie nasiona marihuany (kolekcjonerskie) oraz growkity, mogą być bardziej narażeni na kontrolę przesyłki niż klienci sklepów z typowym asortymentem. Nie dlatego, że KAS „poluje” na konkretne firmy, ale dlatego, że paczki są typowane do rewizji w oparciu o analizę ryzyka, a towar z tej półki naturalnie wpisuje się w kategorię „wrażliwą”.

1) Kontrole paczek z internetu to nie teoria, tylko codzienność

Zacznijmy od faktów: KAS kontroluje e-commerce. I to nie „od święta”, tylko jako stały element działań.

W komunikatach KAS pojawiają się informacje o kontrolach przesyłek z rynku e-commerce i o tym, że paczki są typowane do rewizji w oparciu o różne sygnały i analizę ryzyka.
KAS publikuje także opisy akcji, w których w krótkim czasie kontrolowane są dziesiątki tysięcy paczek — a w wykrytych przesyłkach pojawiają się m.in. narkotyki i środki psychotropowe.

To jest ważne, bo pokazuje, że:

• przesyłki kurierskie i pocztowe są dla służb realnym polem działania,

• a system typowania paczek do kontroli istnieje i działa.

2) „Grzyby halucynogenne” w oficjalnych komunikatach KAS

W jednym z regionalnych komunikatów KAS (IAS Wrocław) pada wprost informacja o wykrytych narkotykach, wśród których wymienione są m.in. „grzyby halucynogenne”.

I to jest element, który dla mnie był momentem „OK, to nie jest legenda”.

Nie „substancje psychoaktywne” (ogólnie), nie „środki odurzające” (ogólnie), tylko właśnie konkretna kategoria: grzyby halucynogenne.

To pokazuje dwie rzeczy:

1. takie przesyłki realnie przechodzą przez sortownie i firmy kurierskie,

2. i realnie są wykrywane.

3) Skoro KAS kontroluje paczki — to jak wybiera te konkretne?

Kluczowe słowo: analiza ryzyka.

KAS nie jest w stanie sprawdzić każdej paczki, więc działa jak większość instytucji kontrolnych: buduje model selekcji. To oznacza, że przesyłki są typowane na podstawie wielu sygnałów, np.:

• skąd idzie paczka,

• jaka jest deklarowana zawartość,

• jakie są wzorce wysyłek,

• jaki jest nadawca i jego historia,

• jakie są doświadczenia służb z danym „strumieniem przesyłek”.

Nie trzeba być ekspertem od analityki danych, żeby zrozumieć, że pewne kategorie produktów i sklepów mogą generować więcej „czerwonych flag” niż inne.

I tu dochodzimy do rynku, gdzie granice legalności są często… elastyczne.

4) Nasiona marihuany + growkity: legalne produkty, ale profil ryzyka „okołonarkotykowy”

W Polsce działa sporo sklepów, które sprzedają nasiona konopi jako „kolekcjonerskie” — i obok tego oferują produkty typu growkity.

Formalnie część tego asortymentu może być oferowana legalnie (w zależności od tego, o jakich produktach mówimy i co dokładnie zawierają). Ale jednocześnie jest to rynek, który — niezależnie od formalnej narracji — funkcjonuje w otoczeniu tematów narkotykowych i substancji psychoaktywnych.

I tu pojawia się hipoteza, która jest ważna dla klientów:

Jeśli sklep łączy w ofercie nasiona marihuany i growkity, jego przesyłki mogą częściej wpadać w profil ryzyka kontroli, bo KAS selekcjonuje paczki na podstawie analizy ryzyka, a w oficjalnych ujawnieniach pojawiają się m.in. grzyby halucynogenne.

W praktyce oznacza to:
klient takiego sklepu jest w grupie podwyższonego ryzyka „zwykłej kontroli paczki”.

Nie dlatego, że ktoś ma listę konkretnych sklepów do nękania.
Tylko dlatego, że algorytmy, profilowanie i doświadczenia z ujawnieniami sprawiają, że ten segment rynku jest dla systemu kontroli bardziej „wrażliwy”.

OK — ale co to oznacza dla klienta? Co grozi, jeśli paczka zostanie zatrzymana?

W sieci jest mnóstwo „poradników”, ale większość z nich albo straszy, albo brzmi jak instrukcja obchodzenia prawa. Ja rozpiszę to prosto: co realnie może się wydarzyć, gdy paczka trafia do kontroli i nie przechodzi.

Najważniejsza rzecz: zatrzymanie paczki to nie zawsze „konfiskata i sprawa karna”.

Są różne scenariusze — zależnie od tego, dlaczego paczka została zatrzymana:

Scenariusz A: zatrzymanie do wyjaśnienia formalnego

• podejrzenie złej deklaracji wartości lub zawartości,

• brak dokumentów,

• kwestie celne / podatkowe.

Może się skończyć na:

• dopłacie należności,

• dodatkowej weryfikacji,

• zwrocie paczki do nadawcy.

⚠️ Scenariusz B: podejrzenie towaru zabronionego / ograniczonego

Jeśli funkcjonariusz uzna, że zawartość jest zakazana lub podejrzana:

• paczka może zostać zabezpieczona,

• może zostać pobrana próbka do badań,

• sprawa może trafić do dalszych czynności.

❗ Scenariusz 😄 stwierdzenie substancji odurzającej / psychotropowej

To wariant najbardziej ryzykowny:

• paczka staje się dowodem,

• może zostać wszczęte postępowanie,

• sprawa może trafić do Policji lub prokuratury.

Czy klient zawsze odpowiada karnie?

Nie zawsze — ale ryzyko istnieje.

W uproszczeniu:

• jeśli paczka zawiera towar legalny → może skończyć się formalnościami,

• jeśli paczka zawiera towar nielegalny → mogą wejść przepisy karne.

Dodatkowo liczy się:

• ilość,

• okoliczności,

• cel (własny użytek vs handel),

• dowody (płatności, korespondencja, powtarzalność).

To nie jest „automatyczny wyrok”.
Ale to jest „automatyczne ryzyko”.

Mechanizmy prawne — i dlaczego to jest „śliskie”

W obszarze „produktów granicznych” prawo nie zawsze działa intuicyjnie.

Rynek często funkcjonuje na zasadzie:

• produkt A jest legalny,

• produkt B jest legalny,

• ale zestaw A+B w praktyce jest drogą do czegoś nielegalnego.

I wtedy prawo zaczyna patrzeć szerzej — nie tylko na to, co jest w paczce, ale też na:

• przeznaczenie,

• cel,

• skutek,

• i to, czy w efekcie powstaje substancja zakazana.

Gdzie przebiega granica: legalny produkt vs nielegalny efekt?

To chyba najważniejszy fragment tego tekstu, bo właśnie o nim w Polsce pisze się rzadko i chaotycznie.

Granica „w paczce” ≠ granica „w rzeczywistości”

W obszarze „produkt → proces → efekt” pojawia się pytanie:

• czy produkt jest częścią procesu wytworzenia substancji zakazanej,

• czy jego przeznaczenie jest oczywiste,

• czy opis i marketing wskazują na użycie zakazane.

Dlatego sprawy dotyczące takich produktów bywają trudne:

• dla kupujących (bo „kupiłem legalnie” nie zawsze oznacza „wszystko OK”),

• dla sprzedawców (bo „sprzedaję legalny przedmiot” nie zawsze kończy dyskusję),

• dla służb (bo granica jest płynna, ale ryzyko społeczne realne).

RAMKA 1: Jak wygląda procedura zatrzymania paczki krok po kroku (jako ciekawostka edukacyjna)

Poniżej opisuję to ogólnie (schemat), bez instrukcji „jak to obejść”:

1. Typowanie paczki do kontroli
   Paczka trafia do kontroli na podstawie analizy ryzyka lub losowo.

2. Kontrola w sortowni / punkcie logistycznym / na granicy
   Może obejmować skan, weryfikację dokumentów, a czasem otwarcie paczki.

3. Decyzja: formalności czy podejrzenie naruszenia?

   • jeśli formalność → wyjaśnienia / dopłata / zwrot

   • jeśli podejrzenie → zabezpieczenie

4. Zabezpieczenie przesyłki i dokumentacja
   Paczka może zostać zatrzymana jako dowód.

5. Badania lub identyfikacja zawartości
   Jeśli wchodzi w grę substancja zakazana, możliwa jest ekspertyza.

6. Przekazanie sprawy do dalszych działań
   Jeśli jest podejrzenie przestępstwa, sprawa może trafić do Policji/prokuratury.

7. Decyzja o dalszym postępowaniu
   W zależności od wyniku: zwrot, umorzenie, mandat, postępowanie.

RAMKA 2: „Ramka prawna” — jakie przepisy i pojęcia są kluczowe (bez interpretacji prawnych)

1) KAS / Służba Celno-Skarbowa
Formacja uprawniona do kontroli przesyłek w obszarze ceł, podatków i przestępczości towarowej.

2) Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej
Reguluje kompetencje i narzędzia kontroli.

3) Prawo celne + przepisy unijne
Wykorzystywane szczególnie przy przesyłkach z importu spoza UE.

4) Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii
Określa m.in. środki odurzające, substancje psychotropowe i zakazy dotyczące obrotu.

5) Kodeks karny / Kodeks karny skarbowy
W zależności od sytuacji mogą wchodzić w grę przepisy o:

• obrocie,

• posiadaniu,

• wytwarzaniu,

• przemytach i naruszeniach celno-podatkowych.

6) Towary zakazane i ograniczone
W praktyce służby często pracują na kategoriach ryzyka: towary zabronione, wymagające pozwoleń, podróbki, leki, psychoaktywne itd.

RAMKA 3: Gotowy wniosek o informację publiczną do KAS (każdy może uzyskać dane)

Poniższy wniosek jest tak napisany, żeby:

• dał szansę na dane,

• a jeśli danych nie mają — żeby musieli to jasno powiedzieć (co też jest informacją).

Wniosek o udostępnienie informacji publicznej

(do skopiowania; dopisz swoje dane i datę)

[Twoje imię i nazwisko / nazwa]
[Adres e-mail]
[Miejscowość, data]

Krajowa Administracja Skarbowa
(ew. Ministerstwo Finansów / właściwa Izba Administracji Skarbowej)
[adres / ePUAP / e-mail instytucji]

WNIOSEK O UDOSTĘPNIENIE INFORMACJI PUBLICZNEJ
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej wnoszę o udostępnienie następujących informacji dotyczących kontroli przesyłek kurierskich i pocztowych w związku z e-commerce w latach 2023, 2024, 2025 (jeśli dane za 2025 są niepełne – proszę o dane za dostępny okres):

1. Liczba skontrolowanych przesyłek pocztowych i kurierskich (łącznie i w podziale na lata).

2. Liczba zatrzymanych / zabezpieczonych przesyłek w wyniku kontroli (łącznie i w podziale na lata).

3. Liczba ujawnień dotyczących:
   a) środków odurzających,
   b) substancji psychotropowych,
   c) nowych substancji psychoaktywnych,
   d) „grzybów halucynogennych” (jeżeli taka kategoria występuje w ewidencjach),
   e) produktów typu „zestawy do uprawy grzybów / growkity / grzybnia / zarodniki” (jeżeli taka kategoria występuje).

4. Informację, czy KAS prowadzi statystyki lub ewidencje ujawnień w przesyłkach w podziale na kategorie towarów (jeśli tak – proszę o wskazanie katalogu kategorii).

5. Informację, czy przesyłki e-commerce są typowane do kontroli m.in. na podstawie analizy ryzyka oraz czy istnieją ogólne wytyczne dotyczące kategorii towarów o podwyższonym ryzyku (jeśli tak – proszę o udostępnienie ogólnych informacji w tym zakresie, bez ujawniania danych operacyjnych).

Proszę o udostępnienie informacji w formie elektronicznej na adres: [Twój e-mail].
W przypadku braku części danych proszę o udostępnienie informacji w zakresie, w jakim są dostępne, oraz wskazanie, które dane nie są gromadzone.

[Podpis / imię i nazwisko]

Źródła (oficjalne komunikaty)

• komunikat KAS o kontrolach e-commerce (monitoring, działania ukierunkowane),

• regionalny komunikat IAS Wrocław (wprost: „grzyby halucynogenne” w przesyłkach),

• komunikat o ogólnopolskiej akcji kontroli przesyłek (63 tys. paczek / 14 dni; ujawnienia narkotyków/psychotropów).

Mini-FAQ

Czy każda zatrzymana paczka oznacza sprawę karną?
Nie. Zatrzymanie może dotyczyć formalności, ale jeśli paczka zawiera towar zakazany, ryzyko postępowania rośnie.

Czy „legalny produkt” oznacza, że nic mi nie grozi?
Nie zawsze. W obszarze „produkt → proces → efekt” prawo często patrzy na przeznaczenie i skutek.

Czy KAS realnie wykrywa grzyby halucynogenne w paczkach?
Tak — przynajmniej w jednym z komunikatów regionalnych zostały one wymienione wprost jako przejęty narkotyk.